Washington - ABD'nin 2007-2014 yıllarında 250 milyar dolar, Rusya'nın ise 85 milyar dolarlık silah satışı yaptığı belirtildi.

ABD Kongresi'nde hazırlanan "2007-2014 Gelişmekte Olan Ülkelere Konvansiyonel Silah Satışı" başlıklı rapor, başta ABD ile Rusya'nın, özellikle gelişmekte olan ülkelere giderek artan düzeyde silah satışı gerçekleştirdiğini ortaya koydu.

Kongre'de ulusal güvenlik politikaları uzmanı olarak görev yapan Cathrine Theohary tarafından, tamamı ABD hükümetinin resmi bilgi ve belgelerine dayandırılarak hazırlanan 75 sayfalık rapora göre, 2011-2014 yıllarında ABD 115 milyar dolar, Rusya ise 41,7 milyar dolarlık satış ile gelişmekte olan ülkelere en fazla silah satan iki ülke oldu.

Raporda, gelişmekte olan ülkelerin giderek artan silah ihtiyacı ve bu çerçevede başta ABD ve Rusya olmak üzere bazı ülkelerin bu durumdan çok büyük kazançlar elde ettiği yer aldı. Raporda ayrıca silah satışlarında en tepede ABD ve Rusya'nın yer almasının, gelişmekte olan birçok ülkenin soğuk savaş döneminde bu iki ülke etrafında kendilerini konumlandırmalarıyla ilgili olabileceği tespiti yapıldı.

Silah satışından ABD, 2007-2014 yıllarında 250 milyar dolar, Rusya ise 85 milyar dolar gelir elde etti. Araştırma sonuçlarına göre, bu dönemde tüm uluslararası silah satışları içinde yaklaşık yüzde 75 olan gelişmekte olan ülkelere yapılan silah satışlarının oranı, 2014 yılında yüzde 86'ya ulaştı.

Dünya genelinde 2007-2010 arasında toplam 239,1 milyar dolarlık silah satış anlaşması imzalandı. Bu rakam 2011-2014 döneminde 312,4 milyar dolara yükseldi. Dolayısıyla 2007'den 2014'e kadar dünya genelinde toplam 551,5 milyar dolarlık silah satışı anlaşması gerçekleştirildi.

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler dahil tüm dünyada 2014 yılında 71,8 milyar dolarlık silah anlaşması imzalandı. Bu rakam 2013 yılında 70,1 milyar dolar seviyesindeydi.

Küresel silah satışında ABD, 2014'te 36,2 milyar dolarlık anlaşma ile en büyük paya sahip olurken Rusya 10,2 milyar dolarlık anlaşmayla ikinci sırada yer aldı.

ABD'nin, 2013 yılında 26,3 milyar dolar olan silah anlaşması tutarı, geçen yıl yaklaşık 10 milyar dolar artarak 36 milyar dolar seviyesine ulaştı.

Rusya'nın 2013'teki 10,3 milyar dolar, Fransa'nın ise 3,4 milyar dolarlık silah satış sözleşmeleri de 2014 yılında sırasıyla 10,2 ve 4,4 milyar dolar oldu. 2012-2014 döneminde en fazla ABD yeni silah anlaşmasına imza attı, onun dışında sadece Fransa belli bir artış yakaladı, kalan silah tedarikçisi ülkelerin satışları kısmen geriledi.

Silah satış anlaşmalarının çok büyük bölümü gelişmekte olan ülkelerle yapıldı.

Kongre raporuna göre, geçen yıl gelişmekte olan ülkelerle ABD 29,8 milyar dolar, Rusya ise 10,1 milyar dolarlık silah satış anlaşması yaptı. Bir önceki yıl ABD, gelişmekte olan ülkelerle 18 milyar dolarlık silah anlaşması yapmıştı. Rusya ise gelişmekte olan ülkelerle 2013'te 10,2 milyar dolar düzeyinde silah anlaşması imzalamıştı. Rusya silah satış tutarında hemen hemen aynı seviyede kalırken ABD'nin bir yılda 12 milyar dolara yakın artış sağladığı görüldü.

Gelişmekte olan ülkeler arasında silah alım ihtiyacını göstermesi bakımından raporda paylaşılan bir diğer dikkat çekici bilgi de 2007-2014 yıllarında Suudi Arabistan'ın 86,6 milyar dolar ile "en fazla silah alım anlaşması yapan ülke" olması. Bu rakamın yaklaşık 60 milyar doları sadece ABD ile yapılan anlaşmaları kapsıyor.

Aynı dönemde Hindistan 38,1 milyar dolarlık silah anlaşması ile ikinci sırada gelirken Irak 27,3 milyar dolar, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) 22,6 milyar dolar ve Güney Kore 20,4 milyar dolarlık anlaşmalarla bu iki ülkeyi takip etti.

Geçen yıl ise Güney Kore'nin 7,8 milyar dolar, Irak'ın 7,3 milyar dolar, Brezilya'nın 6,5 milyar dolar, Suudi Arabistan'ın 4,1 milyar dolarlık silah anlaşmasına imza attığı görüldü.

Rapora göre, 2007-2010 döneminde 168,4 milyar dolar, 2011-2014 döneminde ise 209,7 milyar dolarlık silah teslimatı yapıldı. Böylece 2007'den 2014'e kadar dünyada toplam 378,1 milyar dolarlık silah teslimatı gerçekleştirilmiş oldu. Bu dönemde ABD tüm dünyaya 111,9 milyar dolar, Rusya 62,8 milyar dolar, Fransa 24 milyar dolar, Almanya 23 milyar dolar ve Çin 17,1 milyar dolarlık silah teslimatı yaptı.

Geçen yıl 46,8 milyar dolar düzeyindeki silah teslimatı tutarı, bir önceki yıl 62,3 milyar dolar oldu. Geçen yılın rakamlarına göre tüm dünyadaki silah teslimatından ABD 12,2 milyar dolar, Rusya 9,2 milyar dolar gelir elde etti. Bu rakamlarla ABD art arda sekizinci yıl bu alandaki liderliğini korudu, Rusya ise bu sekiz yılın altısında listenin ikinci sırasında yer aldı.

Fransa, 2014'te 5,1 milyar dolarlık silah teslimatı ile listenin üçüncü sırasında yer buldu. İngiltere ise 3 milyar dolar gelir elde etti.

Gelişmekte olan ülkelere yapılan silah teslimatı rakamlarına bakıldığında, 2007-2014 yılları arasında Suudi Arabistan'ın toplam 26,9 milyar dolar, Hindistan'ın 26,3 milyar dolar, Pakistan'ın 12,9 milyar dolar, Mısır'ın 11 milyar dolar ve Venezuela'nın 10,2 milyar dolarlık silah teslim aldıkları görüldü.

Raporun silah teslimatı ile ilgili son bölümünde, geçen yıl Hindistan'ın 5,5 milyar dolar, Suudi Arabistan'ın 4,2 milyar dolar, Irak'ın 3,4 milyar dolar, Endonezya ve İsrail'in ise 1,7 milyar dolarlık silahı teslim aldığı bilgisine yer verildi.

Son birkaç yıldır silah anlaşmalarında artışlar olsa da raporda yapılan değerlendirmeye göre, uluslararası silah piyasasında kayda değer bir büyüme söz konusu değil. Özellikle 2008 yılında başlayan küresel ekonomik krizin, gelişmekte olan ülkelerin bütçe dengelerini olumsuz etkilediği ve bu ülkelerden bazılarının yeni silah alımı yerine mevcut silah sistemlerini modernize etme yolunu tercih ettikleri ifade edildi.

Raporda, bu süreçte ekonomik krizden çok etkilenmeyen Suudi Arabistan, BAE ve Hindistan gibi ülkelerin silah alımlarına kesintisiz devam ettiği belirtildi.

Ayrıca, ekonomik gerekçelerle farklı alternatifler arayan birçok ülke için ABD ile Fransa, İngiltere, Almanya ve İtalya gibi "büyük Avrupalı" silah tedarikçileri arasında bir rekabetin de ortaya çıktığı vurgulandı. 

Son yıllarda Körfez ülkelerinin ve Hindistan'ın aldığı savaş uçaklarını kimin tedarik edeceği konusundaki Amerikan firmaları ile Avrupalı rakipleri arasındaki rekabet bu duruma örnek olarak verildi.

(AA) Hakan Çopur